
Een stap terug
Cin Windey
Over Onder vrienden
van Paul Baeten Gronda
Eigenlijk is er niets grondig mis met Paul Baeten Gronda's nieuwe roman Onder Vrienden. En dat is nu net het probleem. Zijn twee vorige romans waren namelijk ook al prima zonder meer, en dus wordt het stilaan tijd dat Gronda eens die doorslaggevende roman aflevert die hij al sinds zijn…

Zou die vent proper zijn?
Graa Boomsma
Over Nestvlieders
van Merijn de Boer
Wie met een verhalenbundel debuteert, kan er vergif op innemen dat de criticus de vertellingen in zijn eersteling met elkaar vergelijkt en wellicht tot de slotsom komt dat de auteur een onevenwichtige prozaverzameling heeft gepresenteerd. Laat ik het eerst maar eens anders doen.

‘De ongeneeslijke genezer, die niet geneest’
Frank Keizer
Over Leegte lacht
van Tonnus Oosterhoff
Het is misschien wel een van de persistentste gemeenplaatsen over het werk van Tonnus Oosterhoff, en waarschijnlijk over poëzie in zijn algemeenheid: de gedachte dat poëzie enkel een spel met taal is. In Leegte lacht, de nieuwe bundel van Oosterhoff, zijn de taalspelletjes, de verstoringen en verhaspelingen en de botsende…

De Twin Towers van Hugo Bousset
Erwin Jans
Over Vurige Tongen
van Hugo Bousset
In zijn recentste bundel Vurige tongen bespreekt Hugo Bousset maar liefst achtentwintig romans. Met de ondertitel Essays over romans na 11 september lijkt meteen de rode draad gegeven voor de selectie van de romans en het kader waarbinnen ze gelezen worden. Wie Boussets essaybundels door de jaren heen heeft gevolgd,…

Zomaar lopen
Joris Note
Over Dichter
van Remco Campert
De blurb bij de geactualiseerde heruitgave van Remco Camperts Dichter spreekt terecht van een ‘poëtische autobiografie’. Het boek bevat een lang verhaal, dat zowel brede inzinkingen als hoogtepunten bevat, maar dat als geheel boeiend blijft, en in zekere zin onmisbaar. De gedichten vormen een gefragmenteerd zelfportret van hun maker, de…
Doe toch eens niet normaal man!
Hans Demeyer
Over Agents provocateurs: 20 onder…
van Hassan Bahara & Thomas Blondeau (samenst.)
Over 20 onder 40
van Eva Berghmans en Harold Polis (samenst.)
20 onder 35, een bloemlezing van jonge Nederlandstalige auteurs, wil net als het gelijktijdig verschenen 20 onder 40 dat enkel Vlaamse auteurs bloemleest, een generatie presenteren die deze tijd wel zal overleven en het voorbestaan van de literatuur zal verzekeren. Mijn grootste bezwaar tegen beide bloemlezingen is het gebrek aan…

De messen gewet
Lies Van Gasse
Over De bloedplek
van Paul Demets
Paul Demets is vooral bekend als poëzierecensent voor onder andere De Morgen en Cobra. Verder schrijft hij aan een uitgebreide biografie van Paul Snoek en is hij zelf actief als dichter. Nu verschijnt De bloedplek: een bundel die des te interessanter is in de wetenschap dat Demets zijn ideeën over…

Kleverig stof
Christophe Van Gerrewey
Over The Marriage Plot
van Jeffrey Eugenides
In Madame Bovary suggereert Flaubert dat de romantische verlangens van Emma een literaire oorsprong hebben. In zijn nieuwe roman The Marriage Plot gaat de Amerikaanse auteur Jeffrey Eugenides met dat besef verder: we worden allemaal gedreven door verhalen, we verlangen alleen wat we al eerder gelezen en gehoord hebben. De…

Een leven als een roman
Willem van Zadelhoff
Over Wat nu, kleine man?
van Hans Fallada
Alleen in Berlijn luidde wereldwijd de afgelopen jaren een ware Fallada revival in. In de Angelsaksische wereld prijkte het boek maandenlang in de boekentoptien. Het slot van het recent heruitgebrachte Wat nu, kleine man? is heel wat hoopvoller dan het slot van Alleen in Berlijn. Toch, als je de twee…
Slapende roest
Jeroen van Rooij
Over Out of the Vinyl…
van Ellen Willis
Over Retromania
van Simon Reynolds
Laten we eerlijk zijn: de meeste boeken over popmuziek zijn de moeite van het lezen nauwelijks waard. Pop is vanaf het ontstaan onlosmakelijk onderdeel van de celebritycultuur en de commercie, en dat zorgt ervoor dat biografieën van sterren makkelijk scoren, maar dat er voor echte reflectie weinig ruimte is. Ellen…

Estheticistisch cynisme
Gijsbert Pols
Over De stiefmoeder
van Renate Dorrestein
Twee jaar geleden trok Renate Dorrestein op verschillende plekken fel van leer fel van leer tegen de Nederlandse literatuurkritiek, die ze als een blanke, mannelijke, academische, Amsterdamse, wereldvreemde en zelfingenomen bedoening neerzette. In De stiefmoeder wordt die polemiek voortgezet bij monde van haar hoofdpersonage, de kunstenares Claire, die Dorrestein er…

Een antwoord op de stilte
Harold van Dijk
Over Het grote zwijgen
van Erik Menkveld
Hoewel je je van sommige lijntjes afvraagt in Erik Menkvelds eerste roman of ze meer zijn dan een restant van bronnenstudie, staat het eindresultaat geheel op eigen benen. Het grote zwijgen is een geslaagd en belangwekkend debuut. Met dank aan de geschiedenis: als leverancier van het gegeven, maar ook als…
Uitbreiden als een zwarte vlek
Laurens Ham
Over Brak de waterdrager
van Lies Van Gasse
Over Waterdicht
van Lies Van Gasse & Peter Theunynck
Lies Van Gasse is naast dichter beeldend kunstenaar en begeeft zich met haar werk ook steeds op het kruisvlak van verschillende genres. Wie aan één van haar bundels begint, doet er goed aan ook de andere drie bundels te lezen. De vier boeken samen laten een boeiende overlap zien, een…

Een zomer voor jezelf
Sarah Posman
Over De zomer zonder mannen
van Siri Hustvedt
Net als in Een geschiedenis van mijn zenuwen (2010) presenteert Siri Hustvedt haar lezers in haar roman De zomer zonder mannen de zoektocht van een intelligente, breekbare vrouw naar zichzelf. Maar terwijl ze in het vorige boek de wetenschappelijke en filosofische toer opging, trekt ze hier de kaart van de…

Wereld in het hoofd
Joris Note
Over De gouden tweehoek
van Sybren Polet
De afgelopen jaren heeft Wereldbibliotheek alle romans uit de omvangrijke Lokien-reeks van Sybren Polet opnieuw uitgegeven, maar daar is zo goed als geen aandacht aan geschonken. Ook van De gouden tweehoek, de genereuze keuze uit zijn verhalen die alweer een half jaar geleden verscheen, heb ik geen recensies gezien; natuurlijk,…

Tien tips voor Renske Jonkman
Jeroen van Rooij
Over Zo gaan we niet met elkaar om
van Renske Jonkman
Onlangs publiceerde debutante Renske Jonkman in NRC Boeken tien geboden voor auteurs die graag in de smaak willen vallen bij de literaire kritiek. Niets mis met een strategisch polemiekje op zijn tijd, vond Jeroen van Rooij, maar dan alleen als er ook een daadwerkelijke opvatting aan ten grondslag ligt. Hij…
Ik ben de tweede wereldoorlog
Christophe Van Gerrewey
Over Het leven gaat verder
van Hans Keilson
Over Daar staat mijn huis
van Hans Keilson
De bewering van Mulisch, dat hij de tweede wereldoorlog was zou ook gemaakt kunnen zijn door Hans Keilson — hoewel die er waarschijnlijk de persoonlijkheid en de eigendunk voor ontbeerde. Algemeen wordt In de ban van de tegenstander uit 1959 als zijn meesterwerk beschouwd. Er zijn momenteel nog drie andere…

Mensendieren
Gie van den Berghe
Over We aaien ze, we haten ze, we eten ze. Waarom logisch nadenken over dieren zo lastig is
van Hal Herzog
Een boek over hoe mensen met andere dieren omgaan, het zal velen aanspreken. In We aaien ze, we haten ze, we eten ze toont de Amerikaanse onderzoekspsycholoog Hal Herzog aan dat onze omgang met dieren behoorlijk inconsistent is. Helaas is hij erg apologetisch ten opzichte van die inconsistenties. Herzog legt…

Het publiek heeft geen smaak
Daniël Rovers
Over De zaak van de kunst. Over kennis, kritiek en schoonheid
van Bart Verschaffel
Wat ik allemaal voorbij heb zien komen in de kranten het afgelopen jaar, die hele bonte stoet acteurs, theatermakers, muzikanten, kunstenaars en opiniemakers die zich uitlieten over de bezuinigingen op de kunsten. Maar wat me opviel: dat er zo weinig geesteswetenschappers van zich lieten horen. Ik bedoel de letterkundigen, kunsthistorici,…

Grote Smurf twijfelt nog
Gijsbert Pols
Over Moeten wij van elkaar houden?
van Bas Heijne
Met Moeten wij van elkaar houden? levert Bas Heijne het bewijs dat hij van alle bovenmoerdijkse opinisten de beste is. Met afstand! Zijn ster straalt vooral omdat de rest zwelgt in eigen middelmatigheid. Of preciezer: in het smurfendorp van Neêrlands opinisme is Heijne onmiskenbaar Grote Smurf. In al zijn partijloze…

Apollo op drift
Bert Van Raemdonck
Over Oorlogshond
van Robert Anker
Heeft Robert Anker met Michiel de Ruyter nu een daadkrachtig, karaktervol en levenslustig personage in het leven geroepen, of is die oorlogshond bij nader inzien toch maar een holle, eendimensionale figuur? En als dat laatste het geval zou zijn, wat zegt dat dan over de roman waarin Anker zijn personage…

Schotels in de lucht houden
Jeroen Dera
Over Eiland berg gletsjer
van Anne Vegter
De onaanlokkelijke lichamen in de nieuwste bundel van Anne Vegter, Eiland berg gletsjer, sluiten goed aan bij de visie op perfectie die ze verwoordde in een interview met Henk van der Waal in De kunst van het dichten. Kunst gaat voor haar weliswaar om schone vormen, maar ‘het mes moet…

Waarom Tocqueville de democratie maar zozo vond
Frank Albers
Over Over de democratie in Amerika
van Alexis de Tocqueville
De Franse aristocraat Alexis de Tocqueville (1805-1859) was een koele minnaar van de democratie. Hij zag de democratisering van politiek én samenleving als een ´onweerstaanbare revolutie´ die hem vervulde met ´een soort religieuze schrik´. Die schrik inspireerde hem tot het schrijven van Over de democratie in Amerika (1835-1840), een meesterwerk…

Little America
Erwin Jans
Over De ruwe weg
van Willy Vlautin
Willy Vlautin is een Amerikaanse schrijver en zanger. In zijn romans en in zijn songs evoceert hij een eigen versie van het Amerikaanse Westen. Portland, Oregon is het vertrekpunt van Vlautins recent in het Nederlands vertaalde roman De ruwe weg. Het boek maakt deel uit van een lange, typisch Amerikaanse…

De tragiek van het schrijverschap
Piet Gerbrandy
Over Nagelaten werk
van Jeroen Mettes
Toen Jeroen Mettes in september 2006, achtentwintig jaar oud, een einde aan zijn leven maakte, gold hij in kringen van poëzielezers al enige maanden als Geheimtipp. De verschijning van zijn verzameld werk in twee delen maakt het nu mogelijk de kwaliteit van Mettes’ letterkundige arbeid te beoordelen. Weerstandsbeleid omvat een…
De kunst van de gemeenschap
Samuel Vriezen
Over Community Art: The Politics of Trespassing
van Paul De Bruyne en Pascal Gielen (samenstellers)
Sinds het aantreden van het kabinet-Rutte is de politieke belangstelling van kunstenaars enorm toegenomen. Lang hebben kunstenaars kunnen leven in een soort politiekvrije zone, maar inmiddels worden ze weggezet als 'subsidieslurpers' en als vertegenwoordigers van een navelstaarderige elite waarop het voor het kabinet vrij schieten is. In dat licht komt…

Het heden van het verleden
Gie van den Berghe
Over De mist van de geschiedenis. Over herinneren, vergeten en het historisch geheugen van de samenleving
van Willem Frijhoff
Anders dan de Nederlandse cultuurhistoricus Willem Frijhoff het voorstelt in De mist van de geschiedenis doet het realiteits- of objectiveitsgehalte van kennis over het verleden er wel degelijk toe, ook wat collectieve herinneringen betreft. Als een herinnerd verleden mede bepaalt hoe de toekomst wordt gepland, dan is de realiteitswaarde van…

Vousvoyeurisme
Johan Sonnenschein
Over Gerichte gedichten
van Willem Jan Otten
Gerichte gedichten, de elfde, ouderwets dunne poëziebundel van Willem Jan Otten, wendt zich permanent tot de lezer. Niet door middel van ‘O’ maar door ‘U’. De vraag of ik het was, beheerste mijn eerste lezing van de bundel. Daar zet Gerichte gedichten duidelijk toe aan.