De duistere poppenspeler
Patrick Bassant
Over Reynaert de vos
van Marc Legendre en René Broens
In de regel houdt René Broens zijn vertaling van Van den vos Reynaerde heel dicht bij het origineel. De vertaling is ook compleet: er is geen zin weggelaten. De talloze interpretaties van de tekst – de vruchten van eeuwen Reynaertstudie – worden door tekenaar Marc Legendre uitgebeeld. Het is juist…
De spiegel van de lulligheid
Gaston Franssen
Over Overwoekerd
van Tsead Bruinja
Tsead Bruinja is een dichter die het goed met zichzelf heeft getroffen. Hij is zich daar terdege van bewust. Paradoxaal genoeg moest hij eerst in een depressie terechtkomen voordat hij dat inzicht kon verwerven, zo blijkt uit een recent interview. Zijn recentste gedichtenbundel, Overwoekerd, getuigt van dat nieuw verkregen inzicht.…
Geen hond
Kim Gorus
Over Bagatellen
van Willem G. van Maanen
an Maanen slaat met Bagatellen zeker geen nieuwe wegen in. De vijftien kortverhalen vormen een verlengstuk van zijn omvangrijke oeuvre, waarin de meest groteske verhalen, doorspekt met literaire referenties en metafictionele commentaren, op een vanzelfsprekende toon verteld worden – als ware het louter bagatellen, onbeduidende zaken. Sommige passages vormen zelfs…
Brieven van Pygmalion
Jeroen van Rooij
Over Brieven aan Olga
van Jan Wolkers
Toen Jan Wolkers in 1957 een half jaar in Parijs verbleef, correspondeerde hij hartstochtelijk met zijn geliefde, Annemarie Nauta. Onno Blom, die aan Wolkers’ biografie werkt, heeft in Brieven aan Olga Wolkers' brieven (en passages uit die van Nauta) bezorgd en ingeleid. De belangrijkste vraag bij dit boekje is wat…
Alleen de grootste nabijheid
Joris Note
Over Affiniteiten (Die Wahlverwandtschaften)
van Johann Wolfgang Goethe
Je zou van Johann Wolfgang Goethe's Die Wahlverwandtschaften (vertaald als Affiniteiten) gemakkelijk een onaantrekkelijke voorstelling kunnen geven. Maar je moet het in de juiste houding lezen, zonder overdreven bekommernis om conventionele psychologie en conventioneel realisme. Al zijn de personages geen ‘typen’, ze zijn toch niet verregaand geïndividualiseerd; en Goethe voert…
Marx en de verminkte mens
Frank Albers
Over Het Kapitaal
van Karl Marx
In 1867 publiceerde Karl Marx het eerste deel van zijn hoofdwerk, Das Kapital. Kritik der politischen Ökonomie. Honderd jaar later verscheen bij De Haan in Bussum een Nederlandse vertaling van de hand van Isaac Lipschits. Die vertaling is nu in een door Hans Driessen geheel herziene editie door uitgeverij Boom…
Let’s talk about sex
Joost de Vries
Over The Pregnant Widow
van Martin Amis
In Martin Amis' The Pregnant Widow staat de oorlog tussen de seksen centraal. Waar de jaren veertig een uniek ‘We Decade’ waren, schrijft Amis, en de jaren vijftig en zestig onmiskenbare ‘He Decades’ en alle decennia sindsdien ‘Me Decades’, waren de jaren zeventig het enige ‘She Decade.’ Maar wat is…
De roman als culinaire specialiteit
Clemens Arts
Over De graaf van Montecristo
van Alexandre (père) Dumas
Vanaf de jaren veertig van de negentiende eeuw begonnen de kranten grote aantallen nieuwe lezers te trekken doordat ze dankzij nieuwe reclame-inkomsten de abonnementskosten drastisch konden verlagen. Daarnaast verschafte het nieuwe genre van de feuilleton de pers een middel om die nieuwe lezers ook voor langere tijd aan zich te…
Sisyfus’ kiezel
Huub Beurskens
Over Pierre Kemp, een leven
van Wiel Kusters
Het is haast onvoorstelbaar dat Wiel Kusters’ beschrijving van Pierre Kemps leven tot een boek van bijna 750 bladzijden heeft geleid, wanneer je bedenkt dat er vrijwel geen andere dichter van klasse bestaat die zo weinig heeft meegemaakt wat betreft reizen, het verkeren in artistieke of anderszins als interessant geldende…
De ondraaglijke lichtheid van de politiek
Dirk De Schutter
Over Het land is moe: Verhandeling over onze ontevredenheid
van Tony Judt
Weinig boeken grijpen je zo onmiddellijk naar de keel als Het land is moe van Tony Judt, weinig boeken geven op een dergelijke onmiskenbare manier al in de openingsparagraaf uiting aan een zin voor urgentie. Volgens Judt wacht ons een reusachtige, maar geen onmogelijke opdracht: we moeten de politiek opnieuw…
De gereedschapskist van de vakman
Bertram Mourits
Over Danny
van Herman Brusselmans
Danny van Herman Brusselmans is een bundeling van drie romans. Dat gebeurt in het geval van Brusselmans regelmatig. Ook het schrijven over een schrijver is bepaald geen noviteit; meestal draagt die de naam ‘Herman Brusselmans’, maar in deze gevallen hebben we te maken met ‘Danny Muggepuut’. Brusselmans keert de literatuur…
Verlangen naar Acedia
Gaston Franssen
Over Terrein
van Erik Lindner
Erik Lindner bouwt onverstoorbaar voort aan een oeuvre vol kale observaties en oefeningen in terughoudendheid. Vanaf Tafel (2004) gaat Lindner steeds afstandelijker en minder ‘literair’ schrijven en met Terrein, zijn nieuwste gedichtenbundel, gaat Lindner door op de weg die hij is ingeslagen: het is een zeer ingehouden, minimalistische bundel. Dichten…
De schijn en de mens
Joris Note
Over De andere kant
van José Saramago
José Saramago’s romans hebben iets te zeggen, maar heeft hij ook buiten zijn romans iets te zeggen? De andere kant, een bundeling van 119 stukjes die hij op zijn blog publiceerde tot maart 2009, geeft ons de gelegenheid om dat na te gaan. Ondanks de hartstocht om achter de schijn…
Hoe de woorden (zo’n beetje) werken
Matthijs de Ridder
Over De woorden van Wilders en hoe ze werken
van Jan Kuitenbrouwer
Wat als het niet de gulle redenaar is die het retorische talent blijkt te bezitten, maar de ontevreden demagoog? Wat als Geert Wilders dé taalvirtuoos van het moment blijkt te zijn? Dan probeert men die taal te ontleden. Dat is althans wat taalcriticus Jan Kuitenbrouwer heeft gedaan in zijn boekje…
Een kwast in legerpak
Sven Vitse
Over De heldeninspecteur
van Atte Jongstra
Atte Jongstra verkeert al enkele jaren in bloedvorm. Dat demonstreerde hij in De avonturen van Henry II Fix (2007) en in Klinkende ikken (2008), twee hoogtepunten in zijn omvangrijke oeuvre. Jongstra combineert in deze boeken op unieke wijze verteltalent, humor en een bizarre encyclopedische kennis. He makes it look easy,…
Wij, nuchtere mensen
Sander Bax
Over Verzameld werk 3 en 4
van Karel van het Reve
Welk lot wacht het oeuvre van Karel van het Reve? Dat hangt natuurlijk ook af van de relevantie die het vandaag de dag nog heeft. Wil het werk van een essayist na dertig jaar nog leesbaar zijn, dan moet de essayist ons ook nu nog prikkelen door de originaliteit en…
Stuwend schrift
Hans Groenewegen
Over zet af en zweef
van Hélène Gelèns
Er zijn veel overeenkomsten tussen Hélène Gelèns' tweede bundel, zet af en zweef en haar debuut niet beginnen bij het hoofd. Dat doet vermoeden dat de tweede bundel een weloverwogen voortzetting is van een uitgewogen eersteling. Allebei de bundels tellen vier afdelingen. Beide bevatten het motief van het rennen, er…
Bittersweet Symphony
Steven Stroobants
Over Donderhart
van Thomas Blondeau
Thomas Blondeau’s tweede boek Donderhart vertelt in een heldere en kernachtige stijl over de turbulente liefdesperikelen van de jonge dertiger en ambitieuze journalist Max Gosset. Op het moment van de terroristische aanslagen op 7 juli 2005 bevindt Max zich in Londen. De dramatische gebeurtenissen worden op de achtergrond gedrongen door…
Het verlangen om taal te worden
Erwin Jans
Over Dagboek ’68-’69
van Daniël Robberechts
Het is opmerkelijk, dat de aandacht voor Daniël Robberechts (1937-1992), een van de merkwaardigste Vlaamse schrijvers niet groter is. Vlaanderen maar weinig schrijvers telt die zo consequent hun levensdoel hebben gemaakt van het onderzoek naar de voorwaarden van het moderne schrijven. Uitgeverij het balanseer brengt met de…
Hoe groot is de voorspoed?
Jeroen van Rooij
Over Lastmens
van Elke Geurts
Elke Geurts heeft de drie verhalen uit Lastmens, haar tweede verhalenbundel, zo universeel mogelijk heeft willen maken. Zowel in het centrum als aan de periferie van de maatschappij, hebben haar vrouwelijke personages het niet alleen moeilijk met de mannen om zich heen, ze zitten toch vooral met zichzelf in de…
Gevoelige eruditie
Sarah Posman
Over The Shaking Woman
van Siri Hustvedt
In The Shaking Woman or a History of My Nerves gaat de Amerikaanse auteur Siri Hustvedt op zoek naar een verklaring voor een aandoening die haar treft sinds de dood van haar vader: een niet te controleren beven van haar lichaam, alleen haar hoofd trilt niet. Omdat Hustvedt ervan overtuigd…
Van schaap tot wolf – en de vogels erboven. Levenslessen van Mark Boog
Bertram Mourits
Over Er moet sprake zijn van een misverstand
van Mark Boog
Het zijn geen fabeltjes, die Mark Boog vertelt in zijn nieuwe bundel Er moet sprake zijn van een misverstand, maar in veel gedichten komen dieren voor. Soms houden die de lezer wel degelijk een spiegel voor. Het openingsgedicht dwingt je meteen tot een keuze, ‘Mij, schaap’: gaat dat over de…
Poëtisch proza
Marc Reugebrink
Over Huis van de aanrakingen
van Peter Verhelst
‘Wat is thuis? Een verhaal met een begin, een midden en op het eind de laatste droom waar we ooit willen aanmeren. Dát is thuis,’ zo staat er ergens in Huis van de aanrakingen, de nieuwe roman van Peter Verhelst te lezen. Als dat thuis is, dan komt er in…
‘Met goudverf waarin gestolten drakebloed opgelost’
Han van der Vegt
Over Germania, een canto
van Jacques Hamelink
Het is verleidelijk te veronderstellen dat uit dikke poëziebundels een grotere ambitie spreekt, dat deze poëzie meer wil zeggen en misschien ook wel meer wil zijn. Dat gaat in elk geval op voor Germania, een canto, de nieuwste bundel van Jacques Hamelink. De strakke compositie van deze bundel van bijna…
Champagne in een schedel
Patrick Bassant
Over Langs duistere wegen
van David B
Langs duistere wegen van de Franse scenarist en tekenaar David B speelt zich af in de protofascistische, protoanarchistische, dada-utopische ministaat Fiume (het huidige Rijeka in Kroatië). Fiume was een Italiaanse havenstad die na de Eerste Wereldoorlog door de geallieerden aan Joegoslavië werd gegeven, ondanks een bijna uitsluitend Italiaanse bevolking. Een…
Een grandioze mislukking
Laurens Ham
Over Zichtbare stem
van Renaat Ramon
Met Zichtbare stem, de nieuwe visuele poëziebundel van Renaat Ramon, is iets vreemds aan de hand. De titel lijkt te willen zeggen: dit is opnieuw een dichtbundel waarin beeld en geluid elkaar raken. Maar wie de ‘teksten’ leest, ontdekt dat ze juist onuitspreekbaar zijn. In zijn visuele bundels probeert Ramon…
‘Kom eens huilen bij een goed lied’
Carl De Strycker
Over Brommerdagen
van Jan Baeke
Brommerdagen van Jan Baeke is een harde bundel: melancholie, pijn, psychische stoornissen, godsdienstfanatisme, haat, moord, zelfmoord, het zijn allesbehalve liefelijke of poëtische gevoelens die de dichter hier thematiseert. En toch resulteert dat in prachtige gedichten. Temidden van de lelijke wereld die hij oproept, plaatst Baeke een aantal schitterende metaforen.