Signalement: Massa – Joost Vandecasteele

Deel Facebook Twitter

Met zijn nieuwe boek Massa lijkt Joost Vandecasteele zich definitief te hebben gevestigd als de schrijver van zijn generatie. Actueel, ambitieus, zelfs visionair: Massa heeft het volgens de critici allemaal, en Vandecasteele weet het ook nog eens goed te verpakken. 



Het gegeven van de roman is interessant genoeg, en doet denken aan een moderne klassieker als Pattern Recognition van William Gibson: in een wereld die sterk op de onze lijkt, maar waarin de planetaire strijd zich heeft verhevigd en uitgebreid, maakt Margot, een Brusselse vrouw van eind twintig met een gave voor het verzinnen van ficties, een bliksemcarrière. Van dorre, cijfermatige massa’s maakt ze voor het schimmige bedrijf Blurred Inc glanzende prospectussen, die het verschil kunnen betekenen tussen miljarden winst of verlies. Deze firma knapt het vuile werk op voor de financiële wereld, en vormt de spil in een netwerk van schaduwbelangen en duistere machinaties – een werkwijze waarmee het bedrijf geen vrienden maakt. De virtuele economie is hier nauwelijks nog te onderscheiden van een oorlogseconomie. Apple bezit bijvoorbeeld een eigen knokploeg die concurrenten met elektrische stootwapens uitschakelt en huurmoordenaars hebben het vooral gemunt op grote financiële spelers. Zo onthult dit boek de demonische kanten van het internet, en van de massa die het www mobiliseert. 



Massa wil veel, erg veel. De roman schetst inderdaad met verve de Werdegang van Margot, en de op- en neergang van de protestbewegingen die vorig jaar overal ter wereld uit de grond schoten. Maar helaas blijft de duiding van dit alles achter. Want hoeveel inzicht kan een roman bieden die drijft op de nogal platgeslagen analyse dat ons financiële stelsel op luchtkastelen is gebouwd? Het is in elk geval geen analyse die consequenties heeft voor de roman, die zelden boven het niveau van journalistieke platitudes uitkomt, en waarin alle thema’s – en dat zijn er nogal wat – worden gesmoord in een spektakelgedreven, her en der slordige stijl. Als hij een van zijn hoofdstukken begint met de droge mededeling dat ‘deze lege spatie te koop [wordt] aangeboden voor commerciële doeleinden’, is dat eerder een gimmick van de cabaretier en columnist Vandecasteele dan het pijnlijke besef van de wurggreep waarin wij ons allemaal bevinden. 



Het is jammer dat Massa ons nooit echt laat experimenteren met alternatieven in een wereld waarin alles vermarktbaar is en een allesoverheersende media-ecologie ons murw beukt: iedereen is berekenend en opportunistisch, louter een parasiet van het systeem. De wereld van Massa is slechts een wat cynischer uitvoering van de onze. Dat is niet genoeg voor een roman die zich aankondigt als een kroniek over verzet en verval.