Signalement: Venus en Adonis – Shakespeaere

Venus en Adonis

William Shakespeare (vert. Peter Verstegen)

In de geschiedenis van de waardering voor William Shakespeares werk heeft zich een opvallende verschuiving voorgedaan. Tijdens Shakespeares leven (1564-1616) waren zijn populairste, vaakst herdrukte werken de lange gedichten Venus and Adonis (1593) en The Rape of Lucrece (1594). Samen met de Sonnets (1609) vormden ze de basis van het literaire prestige dat Shakespeare al tijdens zijn leven verzamelde. De toneelstukken hadden een heel andere status. Het theater was meer vermaak dan kunst, en theaterteksten stonden dan ook minder hoog aangeschreven dan poëzie, hoe literair hoogwaardig die teksten in het geval van Shakespeare vaak ook waren.

Vandaag is de waardering voor Shakespeare veel meer op de toneelstukken gebaseerd, en in mindere mate – en in kleinere kring – ook nog wel op de Sonnets, maar helemaal niet meer op die twee lange gedichten. Venus and Adonis en The Rape of Lucrece zijn nagenoeg vergeten; ze staan natuurlijk wel in iedere uitgave van het Verzameld werk, maar ze worden nauwelijks bestudeerd, onderricht of vertaald.

Misschien komt daar in het Nederlandse taalgebied verandering in, nu beide gedichten in een nieuwe vertaling door Peter Verstegen (1938) voor een ruimer publiek opnieuw toegankelijk worden. Verstegen publiceerde zijn omzetting van Venus en Adonis eerder dit jaar, ‘ter ere van het feit dat Shakespeare in april 1564 werd geboren’, en kondigt de publicatie van zijn vertaling van The Rape of Lucrece aan voor 2016, wanneer het 400 geleden zal zijn dat Shakespeare stierf.

Verstegen, die eerder al Shakespeares Sonnets en werk van onder anderen Emily Dickinson, Charles Baudelaire en Rainer Maria Rilke vertaalde, betreurt de geringe belangstelling voor Shakespeares lange gedichten. Ze horen volgens hem immers ‘tot het beste dat de renaissancepoëzie heeft voortgebracht. Ze zijn uniek door hun combinatie van denkkracht, raffinement, retorisch vernuft en sierlijkheid van vorm. Vergeleken met verhalende poëzie van Nederlandse, Franse en Duitse renaissancedichters als Huygens, Ronsard en Christian Hoffmann von Hoffmannswaldau overtreft Shakespeare hen verre.’

Of dat zo is moet iedere lezer natuurlijk zelf uitmaken. De vertaler heeft er in elk geval alles aan gedaan om deze poëzie voor de hedendaagse Nederlandstalige lezer helder en genietbaar te maken, evenwel zonder de originele teksten op te leuken of te actualiseren – dit is geen losse bewerking maar wel degelijk een vertaling. Verstegen heeft bij elk van de 199 zesregelige strofen waaruit dit gedicht bestaat ook een kort maar meestal zeer verhelderend commentaar geschreven. De vertaling loopt soepel en blijft toch erg dicht bij de oorspronkelijke tekst, wat bij een formeel strenge tekst als deze – metrum! rijm! – geen sinecure is. Eén voorbeeld van een mijns inziens erg geslaagde omzetting:

Shakespeare:

‘I know not love,’ quoth he, ‘nor will not know it,
Unless it be a boar, and then I chase it;
‘Tis much to borrow, and I will not owe it;
My love to love is love but to disgrace it;
For I have heard it is a life in death,
That laughs and weeps, and all but with a breath.’

Verstegen:

‘Voor liefde,’ zegt hij, ‘mis ik het geduld,
Of ’t moet een zwijn zijn waar ik op kan jagen,
Het is als lenen, ik ben wars van schuld,
Mijn liefste wens is liefde aan te klagen;
Want liefde, hoor ik, is een vorm van dood,
Lachen en huilen in één ademstoot.’

Het is uitkijken naar Verstegens vertaling van The Rape of Lucrece. Is die van hetzelfde niveau als deze, dan is Shakespeares oeuvre in Nederlandse vertaling straks twee uitstekende teksten rijker.

Links

Uitgeverij Van Oorschot, Amsterdam, 2014
ISBN 9789028260597
189p.

Geplaatst op 27/08/2014

Naar boven

Reacties

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Je reactie zal pas verschijnen na controle op spam. Dat kan een paar uren of dagen duren.