Bonita Avenue is hét onverbiddelijke debuut van dit moment. Al maanden staat de roman van Peter Buwalda hoog in de boekentoptienen en krijgt hij van alle kanten lof toegezwaaid. Het boek zou verbluffend, weergaloos en subliem zijn. De auteur ervan wordt een lange en met prijzen overladen carrière toegedicht.
Laat ik beginnen met te zeggen dat ik het enthousiasme van de lezers die hongeren naar een pakkend verhaal wel begrijp. Bonita Avenue is een zeer vaardig vertelde historie over een gezin dat in 2000 analoog aan de Enschedese vuurwerkramp desintegreert. Vooral Siem Sigerius is een onweerstaanbaar personage. Hij is een nietsnut en een wonderkind ineen, hij is tegelijkertijd bedachtzaam en irrationeel en hij verenigt het vermogen om ijzig kalm te blijven met de neiging om zijn driften de vrije loop te laten. En ja, dit personage blijft de hele roman lang geloofwaardig. Hetzelfde geldt voor het verhaal in zijn geheel. Ondanks de vele onzorgvuldigheden (welke trein rijdt bijvoorbeeld rechtstreeks van Venlo naar Brussel?) weet Bonita Avenue te boeien en te vermaken.
Maar verwachten we van literatuur niet nog wat meer? Afgaand op de vele persreacties zou Buwalda’s debuut niet alleen een goed verteld verhaal, maar ook een verbluffend, weergaloos of subliem literair werk zijn. Het boek zou een grote variëteit aan onderwerpen behandelen en een pakkend beeld geven van onze tijd. Maar dat is precies het punt waarop ik het erg moeilijk heb met Bonita Avenue. De roman biedt namelijk wel de suggestie dat het iets over onze wereld zegt, maar doet nergens een poging om ook maar één kwestie aan de orde te stellen die ook zeggingskracht heeft buiten de grenzen van het boek. De vuurwerkramp is louter decor, vernietiging is slechts een motiefje en de ondergang van de familie Sigerius zegt alleen iets over de situatie van de direct betrokkenen. De vraag waar Buwalda’s debuut over gaat is dan ook gemakkelijk te beantwoorden. Nergens over.
Reacties
mieke opstaele
Ik ben het er wel mee eens dat Bonita Avenue als zogenaamd ‘literair meesterwerk’ wat overroepen wordt. Laat de slordigheden daarbij als bewijs gelden. De stelling dat het boek dan meteen ‘nergens over’ gaat, vind ik echter toch ook lichtelijk overdreven. Waar het volgens mij over gaat, heb ik in Ons Erfdeel al kort proberen te beschrijven: http://www.onserfdeel.be/OE_2011_2_Opstaele.pdf
Ik heb het boek in eerste instantie eerder allegorisch gelezen, als een (tijdloos) verhaal over de menselijke natuur/cultuur (het aloude nature-nurture debat). In dit debat verdedigt het personage Siem Sigerius overduidelijk de mythe van de selfmade man, waarbij de mens volledig zelf in de hand heeft wat hij of zij bereikt in het leven. Dit gaat bij Sigerius gepaard met een enorme prestatiedrang. In vele opzichten lijkt hij bijgevolg ook het prototype van de hedendaagse carrièremens zoals Alain de Botton die een paar jaar geleden heeft beschreven in zijn ‘philosophy of succes’: http://www.ted.com/talks/alain_de_botton_a_kinder_gentler_philosophy_of_success.html
(Een idee dat ook terug te vinden is in Paul Verhaeghes recente kritiek op de neoliberale maatschappij.) Ook het uiterst tragische lot van Sigerius sluit aan bij wat de Botton en Verhaeghe aankaarten. Volgens mij is er met andere woorden in Buwalda’s boek dus wel degelijk inhoud te vinden.
Matthijs de Ridder
Met alle respect, maar daar gaan alle boeken uiteindelijk over. Elk verhaal kun je allegorisch lezen en dan kom je altijd wel ergens op uit. Dat is ook meteen het probleem van de hedendaagse literatuurkritiek en meer in het algemeen van de omgang met literatuur. We verwachten dat het ergens over gaat en dan zal het ook wel ergens over gaan. Punt is dat de kritiek dit boek heeft ingehaald als een caleidoscopische roman die werkelijk overal over gaat. Over jazz, zelfs, heb ik een niet nader te noemen recensent van De Morgen zien schrijven. Maar gaat een roman waarin een personage wel eens een jazzplaat opzet over jazz? Nee, natuurlijk niet. Gaat een roman waarin de Enschedese vuurwerkramp voorkomt over de ontwrichting van een maatschappij. Ook al niet (zo blijkt). Het drama dat zich in dit boek ontvouwt speelt zich af binnen de grenzen van het gezin. De gebeurtenissen worden niet beïnvloed door factoren van buitenaf en hebben geen invloed op de bredere wereld. Sneu voor de betrokkenen, maar wat moet de rest van de wereld ermee? ‘Bonita Avenue vertelt eigenlijk het verhaal van de mens’, schrijf je in je eigen recensie. Prachtig, maar dat is de grootste dooddoener die er te koop is. Alle boeken gaan over de mens. Als je iets méér van Bonita Avenue wil maken, dan staat je dat natuurlijk vrij. Maar als je je toevlucht moet nemen tot dit soort algemeenheden, dan zou je je ook eens kunnen afvragen of het boek in plaats van over de hele schepping niet eigenlijk over het perfecte tegendeel gaat. Niets, dus. Los daarvan is het uiteraard geen schande om van dit verhaal te genieten. Heb ik ook gedaan, als van een goeie soap.
Karel Vandecasteele
Matthijs De Ridder, kunt u enkele recente voorbeelden geven uit de Nederlandse literatuur die wel beantwoorden aan uw literaire normen?
Legt u de canonieke lat niet te hoog?
Matthijs de Ridder
De canonieke lat? Ik ben er niet op uit om een canon te vormen en vind een canon zelfs een oninteressant gegeven. Als je bepaalt wat goed is en wat niet, kun je niet meer met de literatuur in discussie treden en daar is het me altijd om te doen. Met Bonita Avenue kun je niet in discussie treden omdat het boek geen argumenten op tafel legt. Er zijn genoeg boeken die dat wel doen. Lang niet allemaal elitaire boeken (want ik voel dat argument al aankomen). Tirza van Grunberg is een voorbeeld van een boek dat én een aangenaam verhaal vertelt en relevante kwesties aankaart. Peter Smink schreef vorig jaar met Grand mal een bijzonder intrigerende roman. Wij van Jeroen Olyslaegers, Kamermuziek van Paul Mennes, Een dag in maart van Pol Hoste zijn allemaal boeken die me nog bij staan en ik vergeet er ook nog een heleboel. Er verschijnt genoeg interessants, dat is het probleem niet. Het probleem is de hang naar een canon.
Karel Vandecasteele
Zelf ben ik er nog niet goed uit of Bonita Avenue inhoudsloos is. Daarvoor vond ik mijn leeservaring te prettig.
Neen, ik vind uw recensie zeker uitdagend en maak geen verwijten.
Karel Vandecasteele
Ik had de canonieke lat verkeerdelijk ingelegd door een associatie van inhoudsloos met niet-waardevol. Dat blijkt dus eerder míjn hersenkronkel.
Matthijs de Ridder
Maar zo wordt de discussie wel helder. Waarvoor veel dank.
Karel Vandecasteele
Het punt over hedendaagse literatuurkritiek in uw reactie op Mieke Opstaele onderschrijf ik ten volle. De doorsnee- marketingkreet is stilaan beter onderbouwd dan de viersterrenschrijfsels van sommige recensenten.
Keep on trucking, Reactor.
mieke opstaele
Beste Matthijs, ik begrijp je punt wel en ik deel je soapervaring bij het lezen van Bonita Avenue. Alleen, doorgaans zullen boeken met ‘alleen maar’ een goed verhaal en een groot entertainment gehalte me minder bekoren – met alle respect voor lezers die hieraan wel hun hart kunnen ophalen. Toch is er bij mij iets van dit boek blijven hangen en dan heb ik het niet over het verhaal (dat is ondertussen grotendeels verloren gegaan).
Als ik schrijf dat de roman ‘eigenlijk over de mens gaat’ is dat inderdaad een van de grootste veralgemeniseringen die je maar kunt bedenken. Dat was ook juist de bedoeling; ‘dé mens’ had er eigenlijk moeten staan of zoals jij schrijft ‘de hele schepping’. Ik wou ermee de ambitie benadrukken die de roman op diverse manieren (omvang, schrijfstijl) pretendeert. Het boek zegt als het ware zelf ‘ik wil groots en succesvol zijn’. Die ambitie wordt echter niet waargemaakt (zoals je terecht aangeeft: een roman over alles gaat tegelijk over niets). Je zou kunnen zeggen dat Bonita Avenue uiteindelijk ten onder gaat aan zijn eigen ambities (nl. een boek willen zijn dat over alles gaat). Hetzelfde kan gezegd worden van hoofdpersonage Siem Sigerius. Zowel vorm en inhoud tonen op een uitvergrote manier de werking van het succesdenken eigen aan de maatschappij (cf. de ‘philosophy of success and failure’). Dat het drama zich volledig binnen de grenzen van het gezin afspeelt en dat de vuurwerkramp slechts een gebeurtenis is in de achtergrond – schijnbaar onbelangrijk ten opzichte van het allerverschrikkelijkste drama binnen de familie Sigerius – weerspiegelt dan weer het toegenomen individualisme. Al wat belangrijk is, is eigen gezin, eigen geluk, eigen succes. Om succesvol te worden en te blijven is het bovendien heel belangrijk om de schijn hoog te houden. Daar is Siem dan ook een meester in. Dat de kritiek het boek heeft ingehaald als een caleidoscopische roman die werkelijk overal over gaat, en op die manier het succesverhaal dat de roman van zichzelf ophangt oppikt, toont eigenlijk nog maar eens hoe dit werkt in de maatschappij.
Matthijs de Ridder
Dit is een mooie constructie, maar ook een constructie die zich wat mij betreft buiten het boek ophoudt. Jij zegt iets over het boek, maar zegt dat boek – ik bedoel in het boek – dat ook over zichzelf? Thematiseert deze roman dit allemaal? En zo ja, waarom dan alleen binnen de grenzen van het gezin? Zelfs aan het eind als Sigerius de politiek in gaat, blijft zijn mogelijke ongebreidelde ambitie (ik weet niet of ik het daar helemaal mee eens ben, daarvoor komt hem veel te veel aanwaaien; hij heeft een natuurtalent voor wiskunde en heeft naar mijn idee pas politieke ambities als hij wordt gevraagd: niet echt een carrièreplanner dus) verborgen voor het publiek.
Dat de roman vervolgens – maar nogmaals niet ín de roman – de ambitie heeft om goed te verkopen, is een feit. Maar als dat betekenis zou moeten verlenen aan het verhaal, dan zijn we ver gekomen.
Karel Vandecasteele
Als je in een leesflow raakt, dan heeft het boek ook grote verdiensten. Tirza bv. heeft zeker een rijk arsenaal aan thema’s maar zijn hoofdpersonage vond ik totaal over de top. Het uitlezen wordt bij mij zo een sleur.
Ik kan het maar niet laten Houellebecqs romans te herlezen omdat hij de leefwereld van zijn anti-helden zo tastbaar maakt. Dit tot onbegrip van sommige vrienden van mij die hem zijn wederkeer van obsessies verwijten.
Bij personagegedreven lezers krijg je gewoon een andere waardeschaal.
Blijft een feit dat je een moddervet punt hebt met het inhoudsloze te bekritiseren. Toch heb je volgens mij ook literaire verdiensten als je een personage van vlees, bloed, gal en pis kan neerzetten.
mieke opstaele
Voor alle duidelijkheid, met de ambities van het boek bedoelde ik niet de ambitie om goed te verkopen; dat zou ik eerder de ambitie van de uitgever of auteur noemen. Het is dan ook helemaal niet mijn bedoeling om dat soort feiten in mijn interpretatie te betrekken. (Ik meende dat het boek – los van het feit of het in werkelijkheid een succes dan wel een flop is – op basis van een aantal kenmerken (fysieke kenmerken als de lijvigheid van het boek en de gouden kaft/gouden letters; de stijl die mij erg vlot en soms wat hoogdravend voorkwam; het schijnbaar caleidoscopische op thematisch vlak) een ambitieuze façade opwerpt die doet denken aan de façade van het gezin Sigerius. De betekenis die ik het boek geef, valt of staat niet met deze associatie, die je gerust gezocht of verwerpelijk mag vinden.)
Voorts weet ik niet of ‘mijn constructie’ zich echt volledig buiten het boek ophoudt. Sigerius gelooft volgens mij veel sterker in de selfmade man dan in natuurtalent en toeval wanneer hij dingen zegt als “je kunt een geboren schurk best bijsturen” en ik zinnen lees als “…ieder meubel dat eruit tevoorschijn komt herinnert hun eraan dat ze vat hebben op hun levens, dat ze invloed kunnen uitoefenen op de gebeurtenissen erin”. Dat hij judokampioen geworden is, heeft hij niet zozeer aan zijn natuurtalent voor judo te danken, maar aan het feit dat hij stiekem achter de rug van zijn vader ging trainen. Minister is hij dan weer geworden omdat hij de gebeurtenissen in zijn gezin voor de buitenwereld verborgen heeft kunnen houden. Ambitie en de drang om succesvol te zijn ten opzichte van anderen zitten heel sterk geworteld in de mentaliteit van de Sigeriussen. “Presteren is de geheime code van dit gezin.” “Over twee jaar maken we of vijftig miljoen, Wells, of we liggen eruit. Wat we nu doen kan iedereen. Het moet beter. Het moet groter.” De schijn ophouden voor de buitenwereld om aan de top te kunnen blijven, is wat Sigerius uiteindelijk te veel is geworden. Dat dit hele drama geen impact heeft op de buitenwereld is precies omdat mislukking taboe is binnen het prestatiegerichte denken van het gezin.
Matthijs de Ridder
Daar kan ik het best mee eens zijn (nu ja, ook niet helemaal, maar soit). Maar dan dient zich wederom één vraag aan: so what? Het blijft een bijzonder mager beestje.
mieke opstaele
Ja, goed. Daar heb je geen ongelijk in.
Karel Vandecasteele
Sigerius zou ik geen mager beestje noemen, met zijn kroppige, gefrituurde oren.
Marein Baas
Matthijs, wat vind je van Saturday van Ian McEwan? Bonta Avenue loopt in mijn beleving in hetzelfde spoor, in een aantal opzichten:
Er komt een ramp voor in het boek, die het verhaal wel beïnvloed terwijl het verhaal ook zonder die ramp zou kunnen bestaan. In het geval van Saturday gaat het om een ramp die volgens literatuur-critici een plek in de literatuur moest krijgen, waardoor je het boek kan lezen als een betoog tegen actuele literatuur. (Hoe het met een roep naar boeken over de vuurwerkramp zit weet ik niet)
Beide boeken zitten vol hints naar een implosie van de hoofdpersoon, maar in beide gevallen is er een ander nodig als hefboom. In beide gevallen is deze hefboom iemand die reageert op eerdere handelingen van de hoofdpersoon (in dit opzicht wint McEwan wat mij betreft van Buwalda, omdat de bepalende handeling zo subtiel is. Het omgekeerde is ook te verdedigen, dan zou Buwalda de kampioen van het grote drama zijn).
Beide boeken lijken geschreven met de bedoeling de beschrijving zelf het hoogste podium te geven. Buwalda kiest heel bewust voor verschillende technieken om de impact van iedere scene zo groot mogelijk te maken, McEwan is zo consequent in zijn precieze beschrijvingen dat heel kleine gebeurtenissen een groot belang krijgen.
Daarmee tillen ze beiden, mijns inziens, hun verhaal uit boven een soap, waarbij alleen de plot telt.
Marein Baas
terzijde: Ik hoop dat de golf van aandacht voor dit bericht mag leiden tot wat meer aandacht voor de rest van de site.
Marein Baas
Met excuses voor mijn gefragmenteerde drukte nog iets dat niet in de vergelijking McEwan-Buwalda past: de discussie hierboven gaat o.a. over Sigerius als selfmade man. Het boek zit vol verwijzingen naar Sigerius’ afkeer van zijn eigen afkomst, én vol verwijzingen (die, toegegeven, op mij nogal geforceerd overkwamen) naar DNA. Die verwijzingen naar DNA slaan opvallend vaak op het stiefkind van Sigerius. Hoe Buwalda omgaat met zijn zelfgemaakte tegenstelling vind ik sterk, en niet af te doen met ‘elk boek gaat over mensen’.
Karel Vandecasteele
Sigerius is een sterk personage, Marein.
En je hebt ook gelijk wat ‘de reactor’ betreft. Matthijs is een beenharde maar steengoeie recensent. Zijn stukken maken indruk. Een grote discrepantie met sommige fanmail in de literatuurbijlagen van de kwaliteitskranten.
Marein Baas
Eigenlijk is deze hele discussie een laudatio op Sigerius, Karel.
Karel Vandecasteele
Tja, ik begrijp Matthijs wel maar voor personagegedreven lezers is dit boek wel een aanrader.
Marein Baas
Wat ik met een (blijkbaar mislukte) ironische omkering bedoelde te zeggen, is dat ik B.A. meer vind dan een soap, en ook meer dan een boek dat al zijn literaire waarde dankt aan een geslaagde karakter-beschrijving.
Al valt het wel op hoe veel mensen Sigerius prijzen.
Karel Vandecasteele
Marein, een laudatio op een personage kán.
Tirza is een van de grootste miskopen in mijn boekenkast door zijn bizar hoofdpersonage.
Marein Baas
Tirza is een van mijn meest geliefde boeken dankzij zijn herkenbare hoofdpersonage, maar dat is zowel erg persoonlijk als in deze discussie erg terzijde. Ik stel voor dat wij ons meta-gesprek stoppen of elders voortzetten om ruimte te geven aan de lopende discussie.
Karel Vandecasteele
Met alle respect, meta-Marein, maar dit staat in het brandpunt van de discussie. Als je een ijzersterk personage hebt neergezet, is het boek geen mager beestje.
Matthijs de Ridder
Een mens let even niet op en loopt een horde reacties achter. Wat we hier in ieder geval hebben bereikt is dat het nu duidelijk is dat een lezerspoëtica bijzonder belangrijk is. Mij kan het bijvoorbeeld niet veel schelen of een personage goed is of niet als het boek verder niets zegt. Andersom kan een personage dat misschien in se niet zo overtuigend is me alsnog bekoren als hij een idee incarneert, of – zoals in Tirza – een discours. (Andere discussie evenwel.) Ik heb ook in deze vele reacties nog geen ‘idee’ weten te vinden dat in Bonita Avenue vervat zit, behalve het wat flauwe thema van nature vs nurture. Als het daarop neerkomt, dan heb ik geloof ik wel eens wat sterkere voorbeelden gezien. Maar belangrijker: daar zijn ongelooflijk veel voorbeelden van zodat het me ontgaat waarom juist dit boek zoveel aandacht krijgt (zei iemand marketing?).
Over Saturday kan ik niet veel zeggen, aangezien ik het niet gelezen heb. Wat ik ervan heb gehoord, lijkt het me eerder een roman waarin een onwaarschijnlijk gegeven een idee moet vormgeven, dan een roman waarin één personage het hele verhaal moet dragen (want wat een natte dweil is die Aaron toch).
Karel Vandecasteele
Helder, Matthijs. Vind je bepaalde nevenpersonages zoals Sigerius niet sterk?
(vannacht werden er ook Oscars uitgereikt voor bijrollen)
Matthijs de Ridder
Joni, bedoel je? Niet bijzonder. Ik ben ook niet thuis in die business, maar het lijkt me ook nogal onwaarschijnlijk dat je in de jaren negentig veelvoudig miljonair kon worden met een sekssite met louter foto’s. Maar laten we ervan uitgaan dat Buwalda zijn research heeft gedaan..
Karel Vandecasteele
Kris Dotcom van Megaupload is inderdaad meer jaren nul.
Marein Baas
Ik vind de bijfiguren in BA ook niet erg sterk, al fascineert de taal die Buwalda door Joni laat spreken me wel. Alsof de Viva in een mens gegoten is, inclusief kromspraak en vreemde nadrukken in de vertelling.
Ik ken zelf geen ander voorbeeld waarbij de nature/nurture-discussie zo noodzakelijk is voor de plot- en karakterontwikkeling, en dat technisch vernuft (gepaard aan de vertelstijl die een statement op zich is) wint mij voor dit boek. Maar dat is, inderdaad, mijn lezerspoëtica. En, als het gaat om boeken over dit onderwerp vergelijken, mogelijk mijn gebrek aan kennis.
De vraag waarom dit boek zo veel meer aandacht trekt dan andere boeken is denk ik makkelijker te beantwoorden dan wij misschien comfortabel vinden: het is, net als Joe Speedboot en het Diner heel vlot geschreven zonder al te diep door de knieën te gaan ten bate van de lezer.
Dat maakt het (meer dan bijvoorbeeld Christiaan Weijts en Pol Hoste) aantrekkelijk voor lezers die ‘gewoon een verhaal’ willen lezen, en (meer dan bijvoorbeeld Kluun en van Rooyen) aantrekkelijk voor lezers die een gelaagd verhaal willen.
Zo heel vaak komt zo’n hybride niet voor.
Of wel?
Marein Baas
Karel, het sterke personage is inderdaad van belang in deze discussie, maar mijn standpunt over Tirza denk ik niet, noch wat ik verder over Sigerius te melden heb. Ik haalde Saturday aan, juist omdat hier behalve een bepaalde manier van het presenteren van een personage ook ideeën over actuele zeggingskracht en vertelstijl in terug te vinden zijn. Grungberg schrijft in Tirza zoals Grunberg altijd schrijft, over een personage waarover Grunberg altijd schrijft, waardoor alleen de behandeling/relevantie van het onderwerp overblijft en de vergelijking met BA erg dun wordt.
Karel Vandecasteele
Klopt, Marein. BA vond ik prettig om te lezen maar het zinderde niet na. En dan lees ik Matthijs na en weet ik hoe het komt. Hij gaat wel te ver, vind ik, in zijn depreciatie van het boek. Maar dat komt omdat hij niet zo personagegedreven is.
Marein Baas
Dan stel ik voor dat de redactie alhier een boek uitzoekt, dat als aanleiding kan dienen van een discussie over hoe verschillende perspectieven tot een overeenkomende nagenietervaring kunnen leiden.
Karel Vandecasteele
Is dit weer een initiatief waarvan ik de peilloze ironie onmogelijk kan snappen?
Marein Baas
Nee hoor, dit meen ik.
Karel Vandecasteele
Tirza lijkt me geen aanrader daarvoor, Marein.
Michiel
Ik denk dat de recensent hier de spijker op de kop slaat als hij stelt dat het boek uiteindelijk nergens over gaat. Het lijkt over van alles te gaan, omdat er van alles beschreven wordt. Toch leiden alle (af en toe behoorlijk vergezochte en ongeloofwaardige ontwikkelingen) nooit tot een idee dat het verhaal overstijgt.
Neem als voorbeeld het veel aangehaalde nature/nurture thema. Oppervlakkig gezien lijkt dit inderdaad een thema te zijn, met Siem als self made man en die stiefdochters. Maar wanneer in het boek wordt er echt ingezoomd op deze kwestie? Een ideaal personage om de onvloed van nature en nurture te onderzoeken was Joni geweest. Wat bezielt een meisje met een glorieuze toekomst om zich in de porno-industrie te storten? Zit dat in haar karakter (nature), of komt door haar opvoeding of de tijd waarin ze leeft? (nurture).
Een interessante vraag, waar geen moment door Buwalda op ingegaan wordt: gedurende die hele dikke pil krijgen we geen enkel inzicht in de psychologie, de drijfveren van Joni. Het gebeurt gewoon, zoals alles in BA gewoon gebeurt, schijnbaar omdat er nu eenmaal een sterk verhaal verteld moet worden.
In plaats van een kijkje in het gevoelsleven van Joni, iets wat de roman misschien had opgetild boven het anekdotische, dolen we honderd pagina’s met haar door Amerika, waar ze uitputtend een pand bezichtigt en contact heeft met een ander porno-meisje dat ook al een raadsel blijft. Wat drijft deze mensen? Geen idee. Waarom niet? Ik vrees omdat Buwalda geen idee heeft.
Christophe Van Gerrewey
Los van ‘Bonita Avenue’ roept het bovenstaande op een nogal onrechtvaardige manier medelijden op met ‘Saturday’ van McEwan – een boek dat wel degelijk ergens over gaat (en van een auteur die zeker meer dan één idee heeft, onder meer over literatuur zelf) – bijvoorbeeld bij monde van Dirk van Hulle:
http://www.yangtijdschrift.be/editorhtml.asp?page=20054L6
Zou het mogelijk zijn een dergelijk essay over ‘Bonita Avenue’ te schrijven?
Marein Baas
Ik zie niet hoe wat ik heb geschreven medelijden op kan wekken met McEwan. Saturday is een van de beste boeken die ik ooit gelezen heb.
Marein Baas
Overigens, ik ga dat essay met interesse lezen, maar al vooraf: ik denk dat er prima een lijvig stuk over BA te schrijven is, bijvoorbeeld over de taal van Joni, hoe Buwalda omgaat met de nature/nurture-kwestie, de reden om de ramp in Enschede te verwerken, zijn drieste beschrijvingen versus de subtiele compositie, etc., etc.
Essays over literatuur als autonome kunstvorm die groots kan zijn zonder actuele thematiek zijn er gelukkig al zat.
Bart Schenkels
Ik ben het helemaal eens met degenen die bij ‘Bonita Avenue’ een gebrek aan diepgang/inhoud/zin/betekenis signaleren. En met name met het commentaar van Michiel op 04-03-12 over het personage Joni. Als PW ergens kansen heeft laten liggen, is het bij haar. Tegelijk is het blijkbaar ieders ervaring – ook de mijne – dat het boek leest als een speer. Het verhaal wordt vlot en sappig verteld en je bent en blijft nieuwsgierig naar de afloop. Dat het boek kennelijk nogal wat slordigheden bevat, vind ik niet zo belangrijk, al maakt PW zich daardoor wel erg kwetsbaar voor kritiek. Maar wat is er van het verhaal in de herinnering overgebleven een paar maanden na lezing? Weinig. Is dat erg? Welnee. Ik heb een lekker boek gelezen en me daar enige uren kostelijk mee vermaakt. Laten we alleen niet net doen of ‘Bonita Avenue’ Literatuur is met een voorname hoofdletter L. Want het antwoord op die vraag – voor zover überhaupt belangrijk – is wat mij betreft: nee. Met zulke welles/nietes spelletjes zijn literatuurhistorici en -wetenschappers al een kleine 200 jaar bezig, maar een definitie van literatuur ís nog nooit gegeven en zál ook nooit gegeven kunnen worden. De essentie van literatuur is m.i. namelijk dat literaire kwaliteit niet-definieerbaar is. Lees er Vestdijks ‘De glanzende kiemcel’ maar eens op na. Je kunt (in dat geval) een gedicht wel uiteenrafelen en dan verklaren waarom iets ‘goed’ is, dan wel ‘beter’ dan een alternatief (resp. A thing of beauty is a joy forever vs. A thing of beauty is a constant joy), maar daaruit valt géén recept af te leiden voor een goed gedicht. Kortom: literatuur is literatuur, omdat het literatuur is. En in deze circulaire definitie is geen plaats voor ‘Bonita Avenue’.
NB. Ik doe graag een suggestie n.a.v. de oproep van Marein Baas [27-02-12] om een ander boek te bespreken. Wat dachten jullie van ‘De buurman’ van Voskuil? Samengebalde narigheid op een vierkante meter en een onvergetelijk boek.
Je reactie zal pas verschijnen na controle op spam. Dat kan een paar uren of dagen duren.