Vrouwen met oorlogsstrepen

Deel Facebook Twitter

In de twaalfde jaarlijkse ‘Dochters van Amerika cup’ voor vrouwen onder de achttien concurreren acht jonge vrouwen. Ze reizen op 14 en 15 juli naar Bob’s Boxing Palace, een aftandse sporthal in Reno, Nevada. Deze locatie is het strijdtoneel van Rita Bullwinkels fascinerende debuutroman, die opgedeeld is in zeven bokswedstrijden van acht maal twee minuten. De Amerikaanse schrijver creëert in Headshot ruimte voor jonge vrouwenlichamen die in de literatuur weinig plek krijgen. Het zijn lichamen die niet zozeer gewaardeerd worden om hun schoonheid, maar om hun kracht. 

In de eerste ronde van een bokswedstrijd is er de aftasttijd. De boksers moeten erachter komen waar de zwakke plekken van hun tegenstanders liggen: welke knie steekt uit, welke flank ligt bloot, hoe herpakt de opponent zich na een rake klap tegen de borst? De lichamelijk zwakke plekken van de concurrerende boksers worden gespiegeld aan hun emotionele blinde vlekken. Op die manier ontmoeten we Andi Taylor, Artemis Victor, Kate Heffer, Rachel Doricko, de nichtjes Iggy en Izzy Lang, Rose Mueller en Tanya Maw. Elk van hen krijgt in dit boek en in de ring plaats om zich als volwaardig karakter te onderscheiden, met eigen kwaliteiten en zwakke plekken. Zonder in karikaturen te vervallen zet Bullwinkel haar personages in die eerste aftastende ronde neer. Het duurt geen pagina voor je ze ziet staan, voor je begrijpt waarom ze bewegen zoals ze bewegen. Een ding hebben deze personages met elkaar gemeen: ze willen de beste zijn in wat ze doen. 

Geen van de personages is belangrijker dan een ander, waardoor in Headshot ook geen heldere verhaallijn aan te duiden is. Toch staat de roman als een huis. Bullwinkel neemt de heldere knock-outstructuur van de bokscompetitie over. In ieder hoofdstuk staan er twee personages in de ring en gaat het om de winst: degene die verliest moet de competitie verlaten. Wat er voor de personages op het spel staat en wat die winst betekent, komt in de loop van iedere wedstrijd naar voren. Een alwetende verteller leidt de lezer samen met de boksers door de ring en biedt zo nu en dan een glimp van de toekomst van de meisjes. De een wordt apotheker, een ander krijgt een administratieve functie bij een universiteit waar ze zelf nooit naartoe kon. Weer een ander blijkt als zestiger door alle boksfracturen in haar handen de volledige kracht in haar vingers kwijtgeraakt te zijn. Ze kan geen theekopje meer oppakken. 

Bullwinkel koos met boksen een bij uitstek theatrale sport. Ondanks het ontbreken van taal is er namelijk een constante communicatie tussen de twee tegenstanders. Zodra een van hen oogcontact verbreekt, verliest die de controle en slaat de ander toe. ‘Voor taal is geen ruimte in de zaal’, aldus de alwetende verteller tijdens de wedstrijd tussen Rose en Tanya. ‘De taal die in de zaal wordt gebezigd is de taal van dieren – de taal van geur en gevoel en geluid.’ Op bijna telepathische wijze tasten de meisjes elkaar af. Ze cirkelen om elkaar heen als roofvogels en voelen in die beweging precies aan wanneer en waar ze kunnen aanvallen.  

Terwijl een blauw oog bij een jonge vrouw toch in eerste instantie doet denken aan ongewenste agressie of aan huiselijk geweld, dragen deze tieners hun beurse plekken als oorlogsstrepen en als blijk van hun kracht. De vrouwen kunnen in de boksring van Bullwinkel pijn lijden zonder dat ze een slachtofferrol toebedeeld krijgen. Zo maakt de schrijver ruimte voor de vrouw die zelf kiest voor geweld, anders dan het veel vaker voorkomende narratief van de ‘hulpeloze’ vrouw die ongewild geweld aangedaan wordt; de vrouw die uit een gewelddadige situatie wegvlucht of uit zelfbescherming dissocieert. De boksers plaatsen zichzelf in Headshot doelbewust in een gewelddadige omgeving omdat ze hun kracht willen bewijzen, omdat ze een confrontatie aan willen gaan. Vrouwen kunnen niet alleen verdedigen, lijkt Bullwinkel te willen laten zien, ze kunnen ook aanvallen. 

De personages kijken niet buiten de muren van Bob’s Boxing Palace. Deze competitie winnen is voor hen het hoogst haalbare. Door flarden van informatie over de toekomst en de achtergrond van de meisjes weet de lezer dat deze vrouwen buiten de muren van de sporthal weinig te winnen hebben. Tijdens het lezen van Headshot schieten beelden van de cultklassieker Fight Club door mijn hoofd. Deze film uit 1999, gebaseerd op het boek van Chuck Palahniuk, portretteert een groep mannen die vastzit in een leven zonder perspectief. Ze proberen macht en een gevoel van zelfbeschikking terug te winnen door in een ondergrondse club met elkaar het gevecht aan te gaan. Headshot speelt met dezelfde thematiek, als ware het een vernieuwende en ditmaal door vrouwen gedomineerde tegenhanger. Terwijl de tienermeisjes in het leven buiten de boksring uitzichtloos moeten vechten voor een plek in de samenleving, biedt de boksring een omgeving waarin ze iets kunnen bereiken. Op deze plek, waar de beperkingen van sociale klasse en verwachtingen rond genderstereotypen er niet toe doen, bestaat de mogelijkheid dat zij de sterkste zijn.